มีหลายคนเคยถามว่า เอ… จะกินยาของลูกได้ไหม? หรือว่าลูกเอายาของแม่มากินได้ไหม ประเด็นมันไม่ได้อยู่ว่าแม่ใช้พาราฯ หรือว่าคุณแม่ใช้คลอเฟนิรามีนลดน้ำมูก คุณลูกก็ใช้คลอเฟนิรามีนลดน้ำมูก มันไม่เหมือนกันหรอ?

      มันเหมือนกันครับ  ถ้าจะต่างก็คงต่างกันที่  “ขนาด” กับ “รูปแบบของยา” เพราะยาที่ผู้ใหญ่ใช้ส่วนใหญ่เป็นยาเม็ด แต่ยาที่เด็กใช้เนี่ยบางทีเด็กเล็กๆ  เขากลืนยาเม็ดยังไม่ได้ครับ

เพราะฉะนั้นเขาก็ต้องกินยาน้ำ เนื่องจากรูปแบบยาเม็ดไม่เหมาะสม นั่นคือประเด็นหนึ่ง แต่ประเด็นที่สำคัญนั่นคือ “ขนาดยา” ส่วนใหญ่แล้วในผู้ใหญ่ก็จะกินในขนาดใหญ่  ในเด็กก็กินในขนาดเด็กนะครับมันคนละขนาดกัน

ผมขอยกตัวอย่าง  มันคงเป็นความยากลำบากที่ต้องแบ่งยาตามขนาดที่ต้องการนะครับ  ถามว่าได้ไหม?  มันได้ครับ  แต่ว่ามันลำบากต้องมานั่งแบ่ง  ถึงแม้เด็กที่กินยาเม็ดได้ก็ต้องมานั่งแบ่งเม็ดยา  หรือมานั่งบด  บางทีอันนี้มันก็ไม่ใช้เรื่อง

ผมยกตัวอย่างยาที่คุ้นเคยที่สุดก็คือ  พาราเซตามอล  ในท้องตลาดของประเทศไทยเราเนี่ยพาราเซตามอลที่เราเห็นสำหรับเด็กจะมีอยู่ 3 ขนาดคือ  120  มิลลิกัรม/ช้อนชา  (1 ช้อนชา = 5ซีซี)  ขนาด 160 มิลลิกรัม/ช้อนชา  และขนาด  250  มิลลิกรัม/ช้อนชา

แต่ในส่วนของผู้ใหญ่เรามีพาราเซตามอลเป็นเม็ด  500  มิลลิกรัม  ซึ่งผู้ใหญ่ก็รับประทาน  500-1,000 มิลลิกรัมต่อหนึ่งครั้ง  ทุก 4-6 ชั่วโมง ถ้าผู้ใหญ่บอกว่าชั้นจะกินยาขนาด 500 มิลลิกรัม  แต่พอดียาลูกเหลือยาตัวเองหมด  ยาของลูกที่มีอยู่มีความแรงเท่ากับ 120 มิลลิกรัม/ช้อนชา  นั่นแปลว่าเราต้องรับประทานยาถึง 4 ช้อนชากว่าๆ  แล้วถ้าเกิดจะกิน 1,000 มิลลิกรัมล่ะก็ต้องใช้ถึง 8 ช้อนชากว่าๆ

ปัญหาที่เกิดเนี่ยแหละครับทำให้เราเกิดความยุ่งยาก  ต้องรับประทานยาหลายขนาดตวงทีเดียว  ไม่ต้องพูดถึง 8 ช้อน เอาแค่ 4 ช้อน แล้ว ยิ่งกรณีของ 8 ช้อนเนี่ย วิธีทางเดียวที่จะทำได้คือต้องเอาไม้ขีดมา 8 อันครับ  เอามาวาง  พอกินไปหนึ่งช้อน  ก็เอาขีดเลื่อนไปใช้เป็นตัวแทนในการนับเหมือนสมัยโบราณครับ ไม่งั้นงง!

เพราะฉะนั้นจะเห็นว่ามันไม่สะดวกสบาย  โดยทั่วไปบางครั้งเนี่ยสมมุติว่าลูกน้ำหนัก  20  กิโลกรัม  ส่วนใหญ่ยาสำหรับเด็กจะเป็นไปตามน้ำหนัก  แพทย์หรือเภสัชกรจะสั่งจ่ายพาราเซตามอลในขนาดประมาณ  10-15 มิลลิกรัม/กิโลกรัม  ต่อหนึ่งครั้งที่รับประทาน  ถ้าเด็ดน้ำหนัก 18 กิโลกรัม  เด็กอาจจะต้องใช้ยาประมาณเลขลงตัว  250 มิลลิกรัม  นั่นหมายถึงต้องหั่นพาราเซตามอลขนาด 500 มิลลิกรัม ออกเป็นครึ่งหนึ่ง

ในทางกลับกันถ้าจะหักขนาดยาให้เท่ากับขนาดของเด็กเนี่ยถึงแม้ว่าเด็กจะกลืนยาเม็ดได้ก็คงเป็นเรื่องลำบากที่จะให้ขนาดที่เหมาะสมนะครับ  ยังมีอีกครับ  นอกจากพาราเซตามอลแล้วก็ยังมียาอื่นอีก  ยกตัวอย่างเช่น  คลอเฟนิรามีน  มาลีเอต  ที่เป็นยาลดน้ำมูก  แก้แพ้  ถ้าเป็นยาเด็กเนี่ยจะมีขนาด 2 มิลลิกรัม/ช้อนชา  ซึ่งกรณีนี้เด็กกับผู้ใหญ่จะไม่ค่อยมีปัญหาในการใช้ยาเด็กชนิดนี้ครับ  เพระว่า 1 เม็ดของผู้ใหญ่ก็จะมีขนาด 4 มิลลิกรัมอยู่แล้ว 1 เม็ดของผู้ใหญ่ก็เท่ากับ 2 ช้อนชาของยาเด็ก  ในกรณีของยาน้ำ  ซึ่งยาน้ำนี่ได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่  ก็ดูไม่ค่อยมีปัญหา

จะมียาชนิดหนึ่งครับ  ก็คือยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียอะมอกซีซิลิน  ยาน้ำของเด็กก็จะมีสองขนาดคือ  125 มิลลิกรัม/ช้อนชา  กับ 250 มิลลิกรัม/ช้อนชา  ซึ่งก็เช่นกัน  ถ้าเป็นผู้ใหญ่ก็อาจจะต้องตวงมากหน่อย  นอกจากนี้จะให้ผู้ใหญ่พกยาน้ำก็ดูค่อนข้างลำบากนะครับ

คุณผู้หญิงถือพราด้า พกยา 2-3 แผง  ก็ใส่ลงไปในพราด้าได้  แต่ถ้าต้องพกยาแก้ไอ 1 ขวด รวมยาจิบแก้ไอชวนป่วยอีก 1 ขวด ยาพาราฯ อีก 1 ขวด  แล้วไหนจะมียาปฏิชีวนะอีก 1 ขวด ซึ่งบางทีควรจะเก็บในตู้เย็นด้วยซ้ำถ้าเป็นไปได้นะครับ  อย่านี้ต้องใส่ใน Ice Box  ด้วยหรือป่าวไม่ทราบ  พราด้านี่ก็คงจะตุงผิดปกติคงจะไม่ถนัด  เพราะฉะนั้นผมว่านั่นก็เป็นอีกเหตุผลหนึ่งในเรื่องของความเหมาะสมและความสะดวกครับ

ฉะนั้นถ้าจะถามว่าผู้ใหญ่ใช้ยาเด็กได้ไหม? ก็ได้นะครับ แต่ว่าขนาดยาเนี่ยมันจะทำให้การใช้ยากลำบาก แล้วถ้าถามว่าเด็กจะใช้ยาผู้ใหญ่ได้หรือไม่?  ในทางกลับกัน  ขนาดยาเป็นเรื่องสำคัญเช่นกัน เพราะจะต้องหั่นยาให้เท่ากับขนาดยาเด็ก แล้วไหนจะมีปัญหาเรื่องการกลืนยาเม็ดด้วย บางคนบอกว่าจะบดร่วมกับน้ำเชื่อมอะไรอย่างนี้แต่ว่าไม่ใช่ยาบางอย่างบดได้นะครับ  ยาบางอย่างก็บดไม่ได้  คอยติดตามกันดูต่อว่าทำไมยาถึงบดไม่ได้ครับ…